Wat is counselling?
Wat is counselling?

Wat is counselling?

Er is een groot verschil tussen een professionele counsellor en iemand die als deel van zijn rol enkele counselingvaardigheden gebruikt, bijvoorbeeld als vriend of collega. Een professionele counsellor is een hoog opgeleide persoon die in staat is om met zijn cliënten een ander scala van counseling benaderingen te gebruiken.

‘Counselling’ kan een verwarrende term zijn.

Het heeft vaak verschillende betekenissen voor verschillende mensen.

Het Van Dale woordenboek geeft minstens twee definities van counseling, die met elkaar in strijd lijken te zijn, wat de mogelijke verwarring nog vergroot:

“advies geven aan (een persoon) over sociale of persoonlijke problemen, vooral beroepsmatig”.

en

“het proces van het bijstaan en begeleiden van cliënten, vooral door een opgeleid persoon op professionele basis, om vooral persoonlijke, sociale of psychologische problemen en moeilijkheden op te lossen”.

Er zitten dus een aantal aspecten aan counseling. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk dat de counsellor opgeleid is. Het is ook belangrijk dat het proces erop gericht is je te helpen manieren te vinden om met je problemen om te gaan, eerder dan advies te geven of je te vertellen wat je moet doen.

Er zijn een aantal dingen waarover men het er algemeen over eens is dat counseling dat is, en een aantal andere dingen dat het niet is.

Counseling is:

  • Het proces dat optreedt wanneer een cliënt en counselor tijd apart zetten om moeilijkheden te onderzoeken, die ook de stressvolle of emotionele gevoelens van de cliënt kunnen omvatten.
  • De handeling waarbij de cliënt geholpen wordt de dingen duidelijker te zien, eventueel vanuit een ander gezichtspunt. Dit kan de cliënt in staat stellen zich te concentreren op gevoelens, ervaringen of gedrag, met als doel positieve verandering te vergemakkelijken.
  • Een vertrouwensrelatie. Vertrouwelijkheid is van het grootste belang voor succesvolle counseling. Professionele hulpverleners zullen gewoonlijk hun beleid inzake vertrouwelijkheid toelichten. Ze kunnen echter wettelijk verplicht zijn informatie te onthullen als ze menen dat er levensgevaar dreigt.

Counseling is niet:

  • Advies geven.
  • Veroordelend zijn.
  • Proberen de problemen van de cliënt op te lossen.
  • Van een cliënt verwachten of hem aanmoedigen zich te gedragen zoals de raadsman zich zou gedragen als hij met een soortgelijk probleem in zijn eigen leven geconfronteerd zou worden.
  • Emotioneel betrokken raken bij de cliënt.
  • De problemen van een cliënt bekijken vanuit je eigen perspectief, gebaseerd op je eigen waardesysteem.

Counselling en psychotherapie

‘Psychotherapie’ en ‘counseling’ lijken erg op elkaar, maar zijn niet precies hetzelfde. Beide beschrijven een proces waarbij iemand geholpen wordt zijn problemen te verwerken en er oplossingen voor uit te werken.

Ze verschillen echter in de gebruikte aanpak, en het onderliggende model en denken.

Counseling is een helpende benadering die de nadruk legt op de emotionele en intellectuele ervaring van een cliënt: hoe een cliënt zich voelt en wat hij denkt over het probleem waarvoor hij hulp gezocht heeft.

Psychotherapie daarentegen is gebaseerd op de psychodynamische benadering – het moedigt de cliënt aan terug te gaan naar zijn vroegere ervaringen en te onderzoeken hoe deze ervaringen zijn huidige ‘probleem’ beïnvloeden.

Een psychotherapeut helpt de cliënt dus om zich bewust te worden van ervaringen waarvan hij zich eerder niet bewust was. Counsellors daarentegen houden zich waarschijnlijk minder bezig met de vroegere ervaringen van de cliënt en zijn meestal opgeleid in een humanistische benadering, waarbij ze technieken uit de cliëntgerichte therapie gebruiken.

De rol van de counsellor

Eerst en vooral moet een counsellor zich ervan bewust zijn dat geen twee mensen gelijk zijn. Geen twee mensen begrijpen dezelfde taal op dezelfde manier; hun begrip zal altijd verbonden zijn met hun persoonlijke ervaring van de wereld. De rol van de hulpverlener is dan ook de cliënt te helpen zijn eigen begrip van zijn situatie te ontwikkelen.

Hij zal de cliënt in staat stellen aspecten van zijn leven en gevoelens te onderzoeken, door open en vrijuit te praten. Zo’n gesprek is zelden mogelijk met familie of vrienden, die waarschijnlijk emotioneel betrokken zijn en meningen en vooroordelen hebben die het gesprek kunnen beïnvloeden. Praten met een counsellor geeft cliënten de gelegenheid om moeilijke gevoelens zoals woede, wrok, schuld en angst te uiten in een vertrouwelijke omgeving.

De counsellor kan de cliënt aanmoedigen delen van zijn leven te onderzoeken die hij eerder misschien moeilijk of onmogelijk onder ogen kon zien. Er kan wat onderzoek gedaan worden naar vroege jeugdervaringen om enig licht te werpen op de vraag waarom iemand in bepaalde situaties op bepaalde manieren reageert of reageert. Dit wordt vaak gevolgd door het overwegen van manieren waarop de cliënt dergelijke gedragingen kan veranderen.

Goede counseling moet de verwarring van de cliënt verminderen, zodat hij effectieve beslissingen kan nemen die tot positieve veranderingen in zijn houding en/of gedrag leiden. Het uiteindelijke doel van counseling is de cliënt in staat te stellen zijn eigen keuzes te maken, tot zijn eigen beslissingen te komen en daarnaar te handelen.

Counseling Vaardigheden

Er zijn een aantal vaardigheden die begeleiders nodig hebben. Misschien wel de belangrijkste zijn goede communicatieve vaardigheden.

Counsellors moeten vooral goed kunnen luisteren, en hun volledige aandacht aan de cliënt geven. Ze moeten zich bewust zijn van lichaamstaal en andere non-verbale communicatie. Cliënten zullen vaak veel meer non-verbaal dan verbaal communiceren, dus dit is een belangrijk gebied van vaardigheid.

Vragen stellen is een belangrijke vaardigheid voor begeleiders, net als bij coaching. Counsellors gebruiken vragen stellen zowel om hun begrip te verbeteren (als een vorm van verheldering), als ook als een actieve manier om de gevoelens en emoties van de cliënt te helpen blootleggen. Ze zullen ook reflectie gebruiken om te laten zien dat ze de cliënt gehoord hebben, en om de gevoelens en woorden van de cliënt te valideren.

Counsellors moeten daarnaast ook in staat zijn een zekere verstandhouding met hun cliënt op te bouwen, maar niet in die mate dat ze er emotioneel bij betrokken raken.

Ze moeten ook empathisch zijn. Dit betekent dat ze zich bewust zijn van de gevoelens en emoties van hun cliënt. Empathie gaat verder dan sympathiek zijn (wat in feite medelijden met iemand hebben is), want de wortel van het woord betekent ‘meevoelen’. Empathie betekent dus dat de hulpverlener begrijpt hoe de cliënt zich voelt en daardoor passende vragen kan stellen en de cliënt naar positieve conclusies kan leiden. De aard van empathie is geworteld in het helpen van anderen, en vooral in het hen in staat stellen zichzelf te helpen, dus is dit een essentieel vaardigheidsgebied voor begeleiders.

Samengevat

Net als coaching is counseling geworteld in het principe dat individuen zichzelf kunnen helpen, mits ze de juiste soort steun krijgen.

Een counsellor is er niet om zijn cliënten te vertellen wat ze moeten doen, of hoe ze het moeten doen, maar om hen te helpen zelf uit te zoeken wat ze gaan doen, en wat de beste aanpak is. Het is dus heel individueel en persoonsgericht, en wie counseling geeft moet dat vooral onthouden.